Spis treści
Zawory kulowe codziennego użytku
Zawory kulowe to jedne z najbardziej popularnych elementów armatury przemysłowej. Stosowane są zarówno w instalacjach pneumatycznych i hydraulicznych jak i innych mediów roboczych płynnych i gazowych. Występują w bardzo wielu wersjach. Można je podzielić ze względu na sposób sterowania (ręczny, z napędem pneumatycznym lub z napędem elektrycznym), ze względu na wykonanie materiałowe oraz sposób podłączenia (zawory gwintowane lub kołnierzowe oraz z końcówkami do węża w wykonaniach z tworzyw sztucznych).
Oczywiście zawory kulowe (w tym także wersje 3-drogowe) można zamawiać do różnych ciśnień i przepływów medium roboczego oraz z wieloma rodzajami uszczelnień, co czyni z nich elementy uniwersalne.
Zawory kulowe były już opisywane w naszej Bazie Wiedzy. Ale w niniejszym artykulue skupię się na ich specjalnym wykonaniu – czyli zaworach kulowych w wersji 3-drogowej. Przypominam, że tradycyjne zawory kulowe występują w wersji 2-drogowej (zwykle to funkcja 2/2 czyli zamknij-otwórz).
Z artykułu dowiesz się:
- jaka jest podstawowa różnica pomiędzy wersją standardową a 3-drogową zaworów kulowych,
- czy nazwa „zawory kulowe 3-drogowe” oznacza, że są to zawory z odpowietrzeniem,
- jakie sposoby połączenia dróg przepływu występują w zaworach 3-drogowych,
- z jakich materiałów wykonuje się zawory 3-drogowe,
- czy zawory kulowe 3-drogowe mogą służyć do regulacji przepływu,
- czy w przypadku zaworów kulowych 3-drogowych medium robocze pod ciśnieniem można dostarczać do dowolnego przyłącza,
- na co zwracać uwagę przy doborze zaworów kulowych z napędem,
- w jakich instalacjach spotyka się zawory kulowe 3-drogowe.
Zawór kulowy 3-drogowy
Zawory kulowe do zastosowań profesjonalnych – jakie wybrać? Zobacz nasz film poradnikowy!
Zawór kulowy standardowy a zawór kulowy trzydrogowy – czym się różnią?
Zawory kulowe standardowe są wykonywane jako 2-drogowe, co najprościej mówiąc oznacza, że posiadają wlot medium oraz jego wylot. W przypadku zaworów 3-drogowych w zaworze występuje dodatkowa droga przepływu medium roboczego, czyli patrząc z zewnątrz na zawór posiada on trzy otwory przyłączeniowe (lub kołnierze).
Czy zawory kulowe 3-drogowe to inaczej zawory kulowe z odpowietrzeniem?
W przypadku zaworów kulowych oznaczenie “3-drogowy” nie stanowi odpowiednika np. zaworów pneumatycznych 3/2 (czyli zaworów posiadających odpowietrzenie). Chodzi o to, że zawór posiada trzy drogi, które w zależności od typu zaworu można łączyć w różny sposób. Tłumacząc w prosty sposób: medium robocze (np. woda) podłączona do jednego z przyłączy po przesterowaniu zaworu może wypływać z dwóch otworów wylotowych równocześnie lub tylko z wybranego otworu wylotowego. W zaworach 3-drogowych nie stosuje się zwykle numerowania dróg przepływu.
Jakie sposoby połączenia dróg występują w zaworach kulowych 3-drogowych?
Rozróżnia się dwa typy połączeń dróg. Jest to tzw. otwór typu L oraz otwór typu T. Otwór typu T występuje w odmianach T1, T2, T3 oraz T4. Sposób łączenia dróg w zaworze kulowym 3-drogowym ilustruje poniższy schemat.
Sposoby łączenia dróg przepływu w zaworach kulowych 3-drogowych
Z jakich materiałów wykonywane są zawory kulowe 3-drogowe?
Zawory kulowe trójdrożne są wykonywane z następujących materiałów:
- tworzywa sztuczne (polipropylen, PVDF, PFA),
- mosiądz niklowany,
- stali węglowa,
- stal nierdzewna.
Materiał wykonania determinują przede wszystkim warunki środowiska pracy zaworu kulowego.
Czy zawory kulowe trzydrogowe mogą być stosowane do regulacji przepływu?
Zawory kulowe, także te w wersji 3-drogowej, nie są przewidziane do pracy w układach regulacji przepływu. Wynika to głównie z faktu, że wykorzystywane są tylko położenia stabilne zaworu kulowego, bez położeń pośrednich.
Czy medium robocze pod ciśnieniem można podłączać do dowolnego przyłącza trójdrożnego zaworu kulowego?
Dla przeważającej części trójdrożnych zaworów kulowych podłączenie medium może być wykonane do dowolnego przyłącza. Dotyczy to przede wszystkim zaworów do sprężonego powietrza i gazów. W przypadku niektórych zaworów kulowych, zwłaszcza przeznaczonych do hydrauliki wysokociśnieniowej, wlot medium pod ciśnieniem musi być realizowany przez otwór środkowy. Podłączenie medium do innych otworów może spowodować przecieki. Zawsze przed podłączeniem medium należy zapoznać się z instrukcją producenta zaworu.
Zawory kulowe z napędem: na co zwracać uwagę przy ich dobieraniu do aplikacji?
Zawory kulowe 3-drogowe są dostępne zarówno w wersji “pod napęd” (ze standardowym kołnierzem montażowym zgodnym z ISO 5011), jak również z zamontowanym napędem pneumatycznych lub elektrycznym. Zamocowanie napędu na zaworze trójdrożnym odbywa się identycznie jak w przypadku zaworu standardowego. W przypadku zaworów kulowych z napędem pneumatycznym lub elektrycznym przy zamówieniu z otworami typu T należy zawsze podać wersję typu otworu (czyli T1-T4) w stanie nie przesterowanym! Wynika to z tego, że napęd pneumatyczny lub elektryczny wykonuje połowę pełnego obrotu (90°).
W przypadku wysokiej temperatury medium roboczego przepływającego przez trzydrogowy zawór kulowy należy zastosować separację napędu, dzięki czemu unika się jego uszkodzenia.
Zawór kulowy trójdrożny z napędem
W jakich instalacjach stosowane są trójdrożne zawory kulowe?
Trzydrogowe zawory kulowe pracują we wszystkich rodzajach instalacji mediów roboczych, w tym sprężonego powietrza, gazów technicznych, cieczy hydraulicznych, wody przemysłowej i pitnej, czynników grzewczych i chłodzących, mediów w instalacjach C.O., materiałów płynnych zanieczyszczonych i innych.
Podsumowanie
Zawory kulowe 3-drogowe to specyficzna odmiana zaworów kulowych, które są stosowane do sterowania kierunkiem przepływu czynnika roboczego poprzez łączenie w odpowiedni sposób dróg w zaworze. Zawory trzydrogowe służą do rozdzielania, przełączania lub mieszania mediów roboczych.
W celu prawidłowego doboru zaworów kulowych 3-drogowych do konkretnych aplikacji zachęcamy do kontaktu z naszymi specjalistami, którzy pomogą w doborze właściwego rozwiązania.
