Spis treści
Wybór sprężarki to pierwszy krok ku stworzeniu wydajnej instalacji sprężonego powietrza. Pierwszy, lecz nie ostatni. Równie ważnym elementem jest zbiornik ciśnieniowy sprężonego powietrza. Jak dobrać? Jak wygląda zgłoszenie zbiornika do UDT? Co zmieniło się w przepisach w 2022 roku?
Aktualny wzór określający warunki dopuszczenia zbiornika do użytkowania w 2022 roku publikujemy poniżej w sekcji „Zbiorniki pod kontrolą UDT”
Co to jest zbiornik ciśnieniowy na sprężone powietrze?
To jeden z kluczowych elementów każdej instalacji sprężonego powietrza. Jego podstawowym i najbardziej oczywistym zadaniem jest magazynowanie gazu, jak również tłumienie pulsacji medium wychodzącego ze sprężarki. Nie bez znaczenia jest także działanie chłodzące. Zbiornik obniża temperaturę gazu i doprowadza do wydzielenia kondensatu zawierającego szkodliwe dla całego systemu cząstki stałe, oleje i pyły.
Czego dowiesz się z poniższego poradnika?
Jak wybrać zbiornik ciśnieniowy sprężonego powietrza?
➡️ Zbiornik ciśnieniowy pionowy czy poziomy
➡️ Ciśnienie pracy zbiornika sprężonego powietrza
➡️ Objętość zbiornika ciśnieniowego
➡️ Powłoka antykorozyjna zbiornika na sprężone powietrza
➡️ Temperatura medium
➡️ Kubatura zbiornika ciśnieniowego
➡️ Przyłącza zbiornikaZbiorniki pod kontrolą
➡️ Zgłoszenie zbiornika do UDT
➡️ Wymagane dokumenty
➡️ Zgłoszenie zbiornika na sprężarce do UDT: NOWE PRZEPISY w 2022 roku.Zbiorniki ciśnieniowe: wideoporadnik
Co nie podlega dozorowi technicznemu?
Jak wybrać idealny zbiornik sprężonego powietrza?
W każdej poprawnie wykonanej instalacji musi występować co najmniej jeden zbiornik sprężonego powietrza. Ze względu na ważne funkcje, jakie spełnia w całym systemie, jego wybór nie może pozostać jednak kwestią przypadku. Wybór tego właściwego modelu wymaga wzięcia pod uwagę kilku czynników.
Zbiornik ciśnieniowy pionowy a poziomy
Standardowe zbiorniki dostępne na rynku występują w dwóch wariantach – pionowym i poziomym (sprawdź szczegóły niżej) Wybór jednego z nich wynikać powinien przede wszystkim ze specyfiki miejsca, w którym zbiornik będzie zamontowany, a także wygodą jego użytkowania.
Niezależnie od opcji montażu nie zmieniają się dostępne parametry. W obu przypadkach możemy wybierać pomiędzy objętością w przedziale 100 do 30 000 litrów oraz zakresem ciśnienia pracy od 9 do 50 barów.
Ciśnienie pracy zbiornika sprężonego powietrza
Ciśnienie pracy sprężonego powietrza to jedna z najistotniejszych kwestii branych pod uwagę przy szacowaniu efektywności działania całego systemu. Jak się okazuje, jego wartość ma wpływ również na dobór odpowiedniego zbiornika sprężonego powietrza. W tym wypadku zasada jest prosta. Należy wybierać te, których ciśnienie pracy jest wyższe o 1 bar w stosunku do maksymalnego ciśnienia pracy sprężarki.
Przykładowo, jeśli w naszym zakładzie wykorzystujemy sprężarkę 10 barową, ciśnienie pracy zbiornika powinno wynosić 11 barów.
Objętość zbiornika ciśnieniowego
Objętość jest parametrem, który odpowiednio dobrany będzie gwarancją bezpieczeństwa i poprawnego działania całego systemu. Aby ją poprawnie oszacować, należy wziąć pod uwagę kilka czynników. Są to: maksymalna wydajność najmocniejszej sprężarki, zalecana ilość przyłączeń oraz różnica ciśnienia w zbiorniku pomiędzy dociążeniem (sprężaniem) a biegiem jałowym.
Objętość optymalną dla naszego użytku można łatwo wyliczyć z poniższego wzoru:
V – Objętość zbiornika [ l ]
Qspr – wydajność najmocniejszej sprężarki w układzie [m3/h]
Patm – ciśnienie atmosferyczne, wartość domyślna 1,01325
∆p – różnica ciśnień w zbiorniku pomiędzy załączeniem/ wyłączeniem sprężania
Zs – ilość przełączeń sprężarki pomiędzy biegiem jałowym a sprężaniem
Powłoka antykorozyjna zbiornika na sprężone powietrza
Wybierając zbiornik sprężonego powietrza, zazwyczaj chcemy, aby służył jak najdłużej. W zapewnieniu długoletniego działania duże znaczenie ma rodzaj materiału, z jakiego został wykonany i rodzaj zastosowanych zabezpieczeń antykorozyjnych. Standardowe zbiorniki wykonuje się ze stali węglowej malowanej proszkowo zewnętrznie. Brak warstwy chroniącej powłokę wewnętrzną przed utlenianiem powoduje powstawanie korozji, która zanieczyszcza powietrze i skraca czas eksploatacji zarówno samego zbiornika, jak i używanych narzędzi.
Aby uniknąć niebezpieczeństwa uszkodzeń, należy wybierać modele z odpowiednimi zabezpieczeniami. Ekonomicznym wyborem będzie tańsza wersja z obustronnym ocynkowaniem, właścicielom zasobniejszych portfeli polecamy zbiorniki wykonane ze stali nierdzewnej.
Temperatura medium roboczego
Temperatura to jeden z kluczowych parametrów wpływający na poprawne i wydajne działanie całej instalacji. Choć jej staranna kontrola stanowi głównie zadanie w wypadku pracy sprężarek, to wartość temperatury ma znaczenie również podczas wyboru zbiornika sprężonego powietrza. Udając się po idealny model dla naszego warsztatu, należy zwrócić uwagę na zakres temperatur jego pracy. Większość standardowych zbiorników dostępnych na rynku mieści się w przedziale -10°C ~ +50°C lub -20°C ~ +50°C.
Kubatura zbiornika ciśnieniowego
Wybór odpowiedniej objętości i ciśnienia pracy już za nami? Świetnie! Pozostaje nam umieścić wybrany model na miejscu docelowym. Aby jednak próba nie zakończyła się smutnym zaskoczeniem, podczas zakupu należy zwrócić uwagę również na kubaturę modelu. Przede wszystkim należy pamiętać, że poszczególne zbiorniki, choć podsiadają taką samą objętość, mogą różnić się wymiarami.
Rozbieżności w budowie wynikają z różnych rozmiarów dennic używanych przez producentów dla tych samych objętości. Świetnie ilustrują to poniższe przykłady.
Zbiornik 3m3 w wykonaniu 16 barów dostępny jest w dwóch rozmiarach zewnętrznych: o średnicy ø1212 mm i wysokości 2960 mm oraz średnicy ø1416 mm i wysokości 2235 mm.
Przyłącza zbiornika ciśnieniowego
Ostatnim elementem, na jaki powinniśmy zwrócić uwagę, dokonując selekcji odpowiedniego zbiornika sprężonego powietrza, jest rodzaj posiadanych przez niego przyłączy. Te zależą w głównej mierze od wykorzystywanego systemu łączenia instalacji ze zbiornikiem oraz od jego wielkości. W małych zbiornikach do 4 m3 oraz średnicy rurociągu do DN100 zazwyczaj wykorzystuje się połączenia gwintowane. W bardziej wymagających modelach sprawdzą się wytrzymałe przyłącza kołnierzowe.
Zbiorniki pod kontrolą UDT
WAŻNA AKTUALIZACA: 27 stycznia 2022 roku zmieniły się parametry określające warunek dopuszczenia do UDT zbiornika umieszczonego na sprężarce (kompresorze)
Wybór odpowiedniego zbiornika wbrew pozorom nie oznacza jeszcze możliwości rozpoczęcia pracy. Zgodnie z obowiązującymi przepisami wszystkie zbiorniki ciśnieniowe służące do magazynowania sprężonego powietrza podlegają kontroli i muszą zostać zgłoszone do Urzędu Dozoru Technicznego.
Zgłoszenie zbiornika umieszczonego na sprężarce do UDT w 2022 roku
Jak wygląda zgłoszenie zbiornika umieszczonego na sprężarce do UDT? Co ważne, należy to zrobić jeszcze przed rozpoczęciem eksploatacji. Jeśli spełnimy wszystkie wymagane przez prawo warunki, otrzymamy stosowne zezwolenie, a sam zbiornik zostanie objęty dozorem technicznym. Sam warunek dopuszczenia określany jest zgodnie z wzorem:
PD x V > 800 bar x dm3
V – pojemność zbiornika w dm3 (litrach)
PD – nadciśnienie w barach – jest to nadciśnienie dopuszczalne, określone przez producenta lub nadciśnienie nastawy zaworu bezpieczeństwa.
źródło informacji: Internetowy System Aktów Prawnych
Spełnienie tego kryterium skutkuje wydaniem decyzji administracyjnej umożliwiającej korzystanie z urządzenia. Pozytywny wynik badań to jeszcze nie wszystko. Dopuszczony do użycia zbiornik na sprężarce podlega cyklicznym badaniom technicznym:
dla warunku: 800 barów × litr ≤ PD × V ≤ 3000 barów × litr – (dozór pełny) rewizja zewnętrzna co 3 lata
dla warunku: PD × V > 3000 barów × litr – (dozór pełny) rewizja zewnętrzna co 3 lata, rewizja wewnętrzna co 9 lat
Dozór pełny oznacza, że zbiornik należy zgłosić do UDT!
Należy także przygotować się na możliwość weryfikacji zaświadczeń kwalifikacyjnych osób, które zajmują się jego obsługą i konserwacją.
Częstotliwość i rodzaj diagnostyki w odniesieniu do zbiorników ciśnieniowych wolnostojących przedstawia poniższa tabela:
UWAGA: Zbiorniki ciśnieniowe stałe oraz wymienniki ciepła, dla których PD × V ≤ 300 barów × litr, lub PD ≤ 0,7 bara podlegają dozorowi uproszczonemu i nie wymagają zgłoszenia do UDT (Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 17 grudnia 2021 roku w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego dla niektórych urządzeń ciśnieniowych podlegających dozorowi technicznemu Dz.U. z 2022r., poz. 68)
Zbiornik ciśnieniowy – zgłoszenie do UDT
Sama procedura zgłoszenia naszego zbiornika nie jest skomplikowana, wymaga jednak podjęcia kilku niezbędnych kroków, zróżnicowanych w zależności od stanu prawnego urządzenia.
W przypadku nowych zbiorników i tych sprowadzonych do Polski rejestracja odbywa się poprzez skierowanie pisemnego wniosku do właściwego oddziału Urzędu Dozoru Technicznego. Rozpatrzenie podania skutkuje rozpoczęciem badań technicznych, które mają zweryfikować bezpieczeństwo i poprawne wykonanie instalacji. Jeśli nasze urządzenie spełnia wszystkie wymogi, otrzymujemy protokół oraz decyzję zezwalającą na użytkowanie każdego ze sprawdzanych zbiorników.
Finałem procedury jest przesłanie drogą pocztową księgi rewizyjnej oraz wystawienie przez urząd odpowiedniego rachunku.
Nieco inna droga czeka właścicieli ponownie rejestrowanych urządzeń. W takim wypadku do wniosku kierowanego do UDT należy dołączyć również księgę rewizyjną oraz wymaganą dokumentację. Spełnienie wymogów formalnych jest wstępem do badania technicznego.
Czas, miejsce i zakres jego przeprowadzenia należy uzgodnić z przedstawicielem urzędu. Po zadowalających wynikach kontroli otrzymujemy protokół oraz decyzję zezwalającą na pełną eksploatację urządzenia. Księgę rewizyjną i rachunek, podobnie jak w przypadku rejestracji nowych urządzeń, dostaniemy pocztą.
Uwaga. Jeśli zgłoszeniu podlega kilka urządzeń, do każdego z nich należy dołączyć dwa komplety dokumentacji. Oddziały UDT – kliknij tutaj
Wymagane dokumenty zbiornika do UDT
Tak jak każda wizyta w urzędzie, również ta dotycząca zgłaszania zbiornika na sprężone powietrze wymaga zgromadzenia odpowiednich dokumentów. Poniższy wykaz dotyczy zarówno pierwszej, jak i ponownej rejestracji urządzenia. W drugim przypadku lista może jednak ulec zmianie w zależności od ewentualnego obowiązku przeprowadzenia badania kwalifikacyjnego.
Chcąc rozpocząć eksploatację zbiornika, powinniśmy zgromadzić:
Opis techniczny każdego ze zgłaszanych urządzeń sporządzony na formularzu udostępnianym przez UDT.
➡️ Formularz https://udt.gov.pl/images/opis_tech_zbiornik_maly.doc
dla zbiornika ciśnieniowego jednoprzestrzeniowego
➡️ Formularz https://udt.gov.pl/images/opis_tech_zbiornik_duzy.doc
dla zbiornika ciśnieniowego wieloprzestrzeniowego
W przypadku zbiorników wyprodukowanych po 2004 roku, dokumenty sprecyzowane w przepisach odnoszących się do oznakowania CE dostarczane przez producenta urządzenia.
W przypadku zbiorników wyprodukowanych przed 1 maja 2004 roku, dokumenty uwzględnione w specyfikacji technicznej, które uzgodniono z UDT, zawierające dane istotne dla oszacowania poziomu bezpieczeństwa urządzenia.
Rysunek konstrukcyjny, uwzględniający nominalne i minimalne grubości ścianek elementów głównych, takich jak płaszcz i dna, oraz zestawienie materiałów wykorzystanych podczas budowy zbiornika.
Schemat instalacji wraz z umiejscowieniem zgłaszanego urządzenia, źródeł jego zasilania a także wyposażenia zabezpieczającego.
Plan rozmieszczenia zbiornika wraz z lokalizacją sąsiednich urządzeń lub zabudowań.
Opis osprzętu zabezpieczającego oraz jego dokumentację, uwzględniającą również przewidziane źródła zasilania.
Instrukcję eksploatacji każdego ze zgłaszanych urządzeń, którą w uzasadnionych przypadkach, popartych zgodą Urzędu Dozoru Technicznego, można ograniczyć do minimum.
Planujesz zakup zbiornika ciśnieniowego? O tych produktach warto pamiętać!
Masz pytania dotyczące zbiorników sprężonego? Napisz do nas!
Zbiornik ciśnieniowy – film poradnikowy
Jeden obraz mówi więcej niż 1000 słów. Dla tych, którzy chcieliby zobaczyć i dowiedzieć się o zbiornikach w skondensowanej formie, zrealizowaliśmy wideoporadnik.
Co nie podlega dozorowi technicznemu?
▪️ grzejniki i nagrzewnice powietrza
▪️ zbiorniki w instalacjach ziębniczych o iloczynie nadciśnienia i pojemności ≤ 300 bar x dm3
▪️ zbiorniki w instalacjach chłodniczych z rur o średnicy DN≤ 25 z kolektorami i rozdzielaczami o pojemności każdego z nich ≤ 100 dm3 i przekroju ≤ 2 dm3
▪️ zbiorniki stanowiące obudowę urządzeń elektrycznych, przewodów energetycznych i telekomunikacyjnych
źródło informacji: UDT
