Przewody i węże pneumatyczne: rodzaje, właściwy dobór, giętkość.

Trudno wyobrazić sobie układ pneumatyczny bez przewodów i węży. Z prostej przyczyny – służą do wykonywania połączeń pomiędzy elementami pneumatyki. Spełniają zarówno rolę przewodów zasilających jak również sterujących, przez które przepływa sprężone powietrze pomiędzy zaworami sterującymi, a elementami wykonawczymi. Tylko jak prawidłowo dobrać wąż pneumatyczny do naszych potrzeb? Przeczytaj nasz poradnik i zobacz film.

Właściwy dobór przewodów pneumatycznych pod względem średnicy oraz materiału z jakich są wykonane ma kluczowy wpływ na prawidłowe działanie a także bezpieczeństwo dowolnego układu sterowania pneumatycznego. W poniższym poradniku przybliżymy temat węży pneumatycznych.

Czego dowiesz się z tego artykułu?

• Co to są przewody i węże pneumatyczne – jakie jest ich zastosowanie?
• Jakie są kryteria doboru przewodów pneumatycznych i węży?
• Z jakich rodzajów materiałów wykonywane są przewody pneumatyczne?
• Jakie są właściwości materiałów użytych do wykonania przewodów pneumatycznych i czym się charakteryzują?
• W jaki sposób dobiera się przewód pneumatyczny do złączki?
• Jak zależy sztywność przewodu pneumatycznego od temperatury?
• Jakie przewody  i węże pneumatyczne stosowane są w przemyśle spożywczym?
• FILM: Paweł Oskroba, szef firmy, omawia szczegółowo temat w formie wideo poradnika.

---

#1 Co to są przewody pneumatyczne i jakie jest ich zastosowanie?

Przewody pneumatyczne nazywane także wężami to elastyczne elementy przeznaczone do przesyłania sprężonego powietrza oraz wykonywania połączeń pomiędzy elementami układów pneumatycznych. Przewodami pneumatycznymi wykonuje się połączenia we wszystkich rodzajach układów i systemów pneumatycznych.

#2 Jakie są kryteria doboru przewodów pneumatycznych?

Aby właściwie dobrać przewód pneumatyczny do konkretnej aplikacji należy uwzględnić następujące kryteria:

• średnica przewodu pneumatycznego – związane jest to z wielkością natężenia przepływu wymaganego do zasilania np. zaworów rozdzielających i sterujących lub odbiorników (zwykle są to siłowniki pneumatyczne).
• ciśnienie pracy układu – przy czym należy uwzględnić pełen zakres ciśnień panujących w układzie w tym to, że ciśnienie sprężonego powietrza na “zasilaniu” układu bywa większe niż to które jest dostarczane do odbiorników.
• rodzaj złączek które mają być zastosowane w układzie – inne typy przewodów są stosowane do złączek wtykowych (zobacz) a inne do złączek skręcanych (zobacz) czy złączek lub łączników wciskanych (zobacz).
• stopień skomplikowania układu, położenie elementów pneumatyki i ile mamy miejsca do wykonania połączeń pomiędzy nimi – warunkuje to dobór elastyczności materiału przewodu tak aby można było wygodnie układać przewody i unikać ich zaginania.
• warunki otoczenia – temperatura, możliwość występowania środowiska agresywnego itp.
• środowisko pracy i branża przemysłu – warunkuje to np. stosowanie w przemyśle spożywczym przewodów posiadających stosowne dopuszczenia

Może zainteresuje Cię nasz film: Szybkozłączka pneumatyczna – rodzaje, zastosowanie, parametry, działanie.

#3 Z jakich rodzajów materiałów wykonywane są przewody pneumatyczne?

Wąż pneumatyczny z racji ich stosowania we wszystkich branżach przemysłowych wykonywany jest z następujących materiałów:

• poliuretan (PU, PUN)
• polietylen PE
• poliamid PA
• silikon
• teflon PTFE
• guma NBR
• PVC zbrojony

#4 Jakie są właściwości materiałów użytych do wykonania przewodów pneumatycznych i czym się charakteryzują?

Przewody z Poliuretanu PU, PUN (zobacz)

To najbardziej popularny i uniwersalny materiał z którego wykonywane są elastyczne przewody pneumatyczne. Co je wyróżnia?

• bardzo wysoka elastyczność.
• mały promień gięcia przewodów.
• bardzo dobra odporność na zgięcia.
• wysoka odporność mechaniczna oraz chemiczna.
• odporność na starzenie i wpływy warunków atmosferycznych.
• możliwość prowadzenia przewodów w miejscach o ograniczonej przestrzeni.
• przewody PU/PUN dostępne są o średnicach zewnętrznych od 3 do 16 mm.
• zakres temperatur pracy od -10°C do +60°C (w zależności od średnicy).
• zakres ciśnień pracy zależy od średnicy przewodu i grubości ścianki i wynosi do 16 barów.
• możliwość stosowania zarówno do złączek wtykowych, zaciskanych jak i skręcanych.
• możliwość wykonywania przewodów spiralnych.
• szeroki zakres dostępnych kolorów.

Ciekawostka pneumatyczna: kiedyś mówiono o tym, że są to przewody „z pamięcią”, czyli po pełnym rozciągnięciu przewód znowu powraca do pierwotnego kształtu.

Przewody wykonane z Polietylenu PE (zobacz)

Popularny i tani materiał stosowany do produkcji elastycznych przewodów pneumatycznych które charakteryzuje:

• ograniczona elastyczność oraz duża miękkość.
• dość duży promień gięcia przewodów.
• słaba odporność na zagięcia i uszkodzenia mechaniczne.
• wysoka odporność na substancje chemiczne.
• dostępne są przewody o średnicach zewnętrznych od 4 do 16 mm.
• zakres temperatur pracy od -35°C do +60°C (w zależności od średnicy).
• zakres ciśnień pracy zależy od średnicy przewodu i grubości ścianki i wynosi do 13 barów (20 barów dla przewodu 4×2).
• przewody PE stosowane są zwykle do złączeki skręcanych , nie zaleca się ich stosowania do złączek wtykowych.
• w przypadku stosowania złączek z pierścieniem zaciskowym zaleca się stosowanie tulejek wzmacniających ze względu na możliwość uszkodzenia przewodu.
• szeroki zakres dostępnych kolorów.

Przewody wykonane z Poliamidu PA (zobacz)

Wytrzymały  materiał stosowany do produkcji elastycznych przewodów pneumatycznych oraz do innych mediów roboczych które charakteryzuje:

• wysoka sztywność i twardość.
• bardzo dobra wytrzymałość mechaniczna oraz chemiczna
• odporność na załamania.
• możliwość wykorzystywania w odpowiedzialnych i wymagających instalacjach takich jak np. układy hamulcowe, układy smarowania itp.
• duży promień gięcia.
• dostępne są przewody PA o średnicach zewnętrznych od 3 do 28 mm.
• zakres temperatur pracy od -60°C do +100°C.
• zakres ciśnień pracy, w zależności od średnicy przewodu i grubości ścianki, wynosi do 35 barów.
• możliwość stosowania do złączek skręcanych 
• przy stosowaniu złączek z pierścieniem zaciskowym, ze względu na możliwość uszkodzenia przewodu, zaleca się użycie tulejek wzmacniających 
• szeroki zakres dostępnych kolorów
• możliwość wykonywania instalacji pneumatycznych

Przewody z Teflonu PTFE (zobacz)

PTFE to specjalistyczny materiał z którego wykonywane są przewody pneumatyczne które charakteryzuje:

• bardzo wysoka elastyczność oraz miękkość.
• mały promień gięcia przewodów.
• bardzo dobra odporność na zagięcia .
• bardzo wysoka odporność na substancje chemiczne.
• możliwość stosowania do różnorodnych mediów w przemyśle farmaceutycznym i spożywczym.
• odporność na starzenie i warunki atmosferyczne.
• możliwość prowadzenia przewodów w miejscach o bardzo ograniczonej przestrzeni.
• przewody teflonowe dostępne są o średnicach zewnętrznych od 3 do 14 mm.
• bardzo wysoka odpornośc na temperaturę od -196°C do +260°C
• zakres ciśnień pracy zależy od średnicy przewodu i grubości ścianki i wynosi do 16 barów.
• możliwość stosowania zarówno do złączek wtykowych, zaciskanych jak i skręcanych
• w przypadku stosowania do złączek z pierścieniem zaciskowym (zobacz) wymagane jest stosowanie tulejek wzmacniających.
• dopuszczenia do kontaktu z żywnością.
• szeroki zakres dostępnych kolorów.

Przewody z silikonu (zobacz)

Przewody wykonane z silikonu charakteryzuje:

• bardzo wysoka elastyczność oraz miękkość.
• mały promień gięcia przewodów.
• bardzo dobra odporność na zgięcia .
• bardzo wysoka odporność na substancje chemiczne.
• możliwość stosowania do różnorodnych mediów w przemyśle farmaceutycznym i spożywczym oraz w laboratoriach.
• odporność na starzenie i warunki atmosferyczne.
• możliwość prowadzenia przewodów w miejscach o bardzo ograniczonej przestrzeni.
• przewody wykonywane są o średnicach od 2 do 33 mm.
• wysoka odpornośc na temperaturę w zakresie od -60°C do +200°C (w zależności od średnicy).
• zalecane do stosowania ze złączkami wciskanymi lub skręcanymi.
• w przypadku stosowania do złączek z pierścieniem zaciskowym wymagane jest stosowanie tulejek wzmacniających.
• dopuszczenia do kontaktu z żywnością.

Przewody gumowe NBR (zobacz)

Popularne i uniwersalne przewody wykonane z gumy NBR charakteryzuje:

• niska cena
• wysoka elastyczność.
• dobra odporność na zgięcia .
• wysoka odporność mechaniczna.
• możliwość stosowania do różnorodnych mediów we wszystkich branżach przemysłowych.
• możliwość podłączania urządzeń o dużym zużyciu sprężonego powietrza np. narzędzi pneumatycznych.
• dostępność przewodów o średnicach wewnętrznych od 6 do 76 mm.
• zakres temperatur pracy od -60°C do +200°C (w zależności od średnicy).
• ciśnienie pracy do ok. 20 barów.
• zalecane do stosowania ze złączkami wciskanymi.

Przewody PVC zbrojone (zobacz)

Popularne i uniwersalne przewody, nazywane także wężami technicznymi wykonane ze zbrojonego PVC charakteryzuje:

• niska cena
• wysoka elastyczność.
• dobra odporność na zgięcia .
• wysoka odporność mechaniczna.
• wykonanie z oplotem wzmacniającym z włókien syntetycznych
• możliwość stosowania do sprężonego powietrza lub wody we wszystkich branżach przemysłowych oraz do użytku domowego.
• możliwość podłączania urządzeń o dużym zużyciu sprężonego powietrza np. narzędzi pneumatycznych, w przypadku stosowania króćców do przewodów  (zobacz)  zaleca się stosowanie opasek zaciskowych (zobacz) zapobiegających zsunięciu się przewodu
• dostępność przewodów o średnicach wewnętrznych od 4 do 50 mm.
• zakres temperatur pracy od -20°C do +60°C.
• ciśnienie pracy do ok. 20 barów.
• zalecane do stosowania ze złączkami wciskanymi lub skręcanymi (zobacz)

#5 W jaki sposób dobiera się przewód pneumatyczny do złączki?

Bardzo ważne jest prawidłowe dobranie rodzaju przewodu pneumatycznego do złączek jakie są wykorzystywane w układzie pneumatycznym.
Dobór przewodów pneumatycznych do typowych złączek wygląda następująco:

• do złączy wtykowych 

(prostych, kątowych, łączników, zaworów dławiąco-zwrotnych, zaworów rozdzielających i wysp zaworowych ze złączkami wtykowymi itp.) zaleca się stosowanie przewodów z Poliuretanu PU/PUN z kalibrowaną średnicą zewnętrzną.

• do złączek skręcanych

zalecane jest stosowanie przewodów z kalibrowaną średnicą wewnętrzną

• do złączy lub łączników wciskanych zaleca się stosowanie bardzo elastycznych przewodów o średnicy wewnętrznej dopasowanej do średnicy zewnętrznej wtyku.

#6 Jak zależy sztywność przewodu pneumatycznego od temperatury?

Elastyczność (sztywność) przewodu jest zależna od temperatury pracy. Ma to znaczenie w przypadku urządzeń i narzędzi które pracują w warunkach zmiennej temperatury lub na które działają warunki atmosferyczne. W takich przypadkach wraz ze spadkiem temperatury niektóre rodzaje przewodów stają się sztywne, co w przypadku np. siłowników pneumatycznych wykonujących ruch w kilku płaszczyznach może spowodować rozszczelnienie się połączenia lub jego uszkodzenie. Ważnym jest, aby dobierać prawidłowy materiał przewodu (ze względu na zakresu temperatury pracy) do konkretnego zastosowania.

Jakie przewody stosowane są w przemyśle spożywczym?

Przemysł spożywczy w którym stosowane są urządzenia mające bezpośredni kontakt z żywnością lub produktami spożywczymi wymaga stosowania przewodów pneumatycznych posiadających odpowiednie dopuszczenia. W naszej ofercie znajdują się przewody pneumatyczne (w różnorodnych wykonaniach materiałowych), które spełniają wymagania określone min. przepisami:

• rozporządzenie (WE) 1935/2004,
• rozporządzenie (UE) 10/2011
• certyfikat FDA 21 CFR 177.1550
• certyfikat FDA 21 CFR 175.300
• KTW-C

Co warto zapamiętać po lekturze naszego poradnika?

Przewody pneumatyczne występują w każdym układzie pneumatycznym. Szeroki zakres średnic i wykonań materiałowych pozwala na ich stosowane we wszystkich branżach przemysłowych. Prawidłowy dobór przewodu gwarantuje wysoką szczelność oraz bezpieczeństwo użytkowania maszyn i urządzeń wykorzystujących sprężone powietrze.

Przewody i węże pneumatyczne – podsumowanie przed wyborem

W ofercie Air-Com Pneumatyka-Automatyka znajdziecie Państwo przewody pneumatyczne do wszystkich zastosowań przemysłowych oraz elementy złączne służące do podłączania elementów pneumatyki w systemach napędowych i sterujących. Rozwiązania, które oferuje firma skierowane są zarówno dla profesjonalnych zastosowań, gdzie istotne są markowe produkty przeznaczone np. dla producentów maszyn i urządzeń, jak również dla każdego użytkownika mającego styczność z pneumatyką.

Przewody pneumatyczne – ciśnienie, temperatura, średnice

Zobacz praktyczną tabelę, która uwzględnia wszystkie omawiane w filmie przewody.